Nöbetçi Eczaneler
Son yıllarda sigaranın ve tütün ürünlerinin zararlarına dair farkındalık seviyesinin arttığını vurgulayan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Prof. Dr. Esra Uzaslan, 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü yaklaşırken sigara bırakmaya karar verenlerin sigara bırakma polikliniklerinden destek alabileceğini vurguladı
On beş yaş ve üzeri dünya nüfusunun %24’ü yani 1 milyar 164 milyon kişi sigara kullanıyor. Sigaraya çoğunlukla ergenlik döneminde başlanıyor ve ilk denemelerin hemen tümü 18 yaşından önce gerçekleşiyor. Sigara içme sıklığı erken erişkinliğe kadar artıyor ve daha sonra yaş ilerledikçe azalıyor. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması verilerine göre; Türkiye’de sigara içenlerin %44,9’unun son bir yıl içinde tütün kullanımını bırakmayı denediğini belirten Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Esra Uzaslan şunları söyledi: “Bu oran 2008 yılında %40,8’di.[1] Halen tütün kullanan bireylerin %35,4’ü (2008 yılında %27,8’di) gelecek 12 ay içerisinde bırakmayı planlamaktadır. Günümüzde sigara bırakmada kullanılan en etkin tedavi yöntemlerine ülkemizde ulaşmak ve sigara bırakma polikliniklerinden destek almak mümkündür. Sigara içenlerin tütünün sağlık ve diğer zararları hakkında farkındalıklarının artmış olması, aynı zamanda etkin sigara bırakma yöntemlerinin ülkemizde bulunduğunu biliyor olmaları sigarayı bırakmak isteyenlerin oranını yükseltmektedir. Bu durum hem kişinin hem de çevresinin sağlığı için çok yüz güldürücü ve umut vericidir.”
Türkiye’de erkeklerin %42’si, kadınların %13’ü sigara kullanıyor
Prof. Dr. Esra Uzaslan şöyle devam etti: “Ülkemizdeki tütün tüketimine bağlı hastalık ve ölümleri azaltmak üzere yürürlüğe konulan yasalar ile sigara satışları 2008 yılından itibaren düşüşe geçse de, 2014 yılından itibaren tüketim yeniden arttı, 2015 yılında ise 2008 seviyelerine geri dönüldü. TÜİK tarafından yapılan Türkiye Sağlık Araştırmasına göre 2010 yılında her gün sigara içen oranı %25 iken 2014 yılında %27’ye çıkmıştır. Erkeklerde sigara içme oranı %39’dan %42’ye ulaşmıştır. Kadınlarda da 2010 yılında %12 olan sigara içme oranı 2014 yılında %13 olmuştur. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması 2012’ye göre Türkiye’de kentsel bölgede kadınlarda arasında sigara içme sıklığı %15,5, kırsal bölgede %6,7’dir. Türkiye’de yapılan yerel çalışmalarda kadınlarda sigara içme sıklığı %19 ile %28 arasında değişmektedir.”
Sigarayı bırakmayı denerken sigara bırakma polikliniklerinden destek alınabilir
Prof. Dr. Esra Uzaslan sigara bırakma süreci konusunda şu bilgileri verdi: “Kişisel motivasyon elbette önemlidir ancak bırakmayı çok isteyenler dahi sigara bırakma sürecinde nikotin yoksunluğu çekebilir. Hekim desteği ve gereğinde ilaç tedavisi nikotin yoksunluk yakınmaları ile baş etmede, sigara içme dürtülerinin kontrolünde ve nüksün engellenmesinde destek sağlar. Ülkemizde bireyin sosyal güvencesi olup olmadığına bakılmaksızın sigara bırakma tedavi desteği alabilecek olması koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetleri açısından çok önemli bir gelişmedir. Ülkemizde giderek yaygınlaşan sigara bırakma polikliniklerinde, bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış bilişsel yöntemlerle motivasyonel destek ve ilaç tedavisi birlikte uygulanabilmektedir. Sigara bırakma yardımı veren hekim ilk görüşmelerde sigara bağımlılarının karakteristik özelliklerini ve bırakma başarısını etkileyecek faktörleri analiz eder, bırakma başarısını artırabilecek ilaç ve diğer tedavi desteğini planlar. Tedavi süreci ve sonrasında da izler ve destek olur. Türkiye’de yaklaşık 400 Sigara Bırakma Polikliniği bulunmaktadır. Alo 171 hattı üzerinden veya doğrudan bu merkezleri arayarak randevu alınabilir. Sağlık Bakanlığı sertifikasyon programını tamamlamış ve bilimsel ilkeler ile hizmet veren bu merkezlere güvenle gidilebilir.”
Sigarayı bırakmanın sağlığa etkisi ilk 20 dakikada başlıyor.
Prof. Dr. Esra Uzaslan sigarayı bırakanların sağlığında görülen etkileri şöyle özetledi:
20 dakikada kalp atış hızı düşer
12 saatte kandaki CO seviyesi normale döner
2 hafta – 3 ay içinde kalp krizi riski azalmaya başlar; akciğer fonksiyonları artar
1-9 ayda öksürme ve nefes darlığı azalır
1 yılda koroner kalp hastalığı riski sigara içen birinin yarısı kadar olur
10 yılda akciğer kanseri riski sigara içen birinin yarısı kadar olur, ağız, gırtlak, yemek borusu, böbrek, mesane ve pankreas kanseri riski azalır
15 yılda koroner kalp hastalığı riski sigara içmeyen birininkiyle aynı olur
Sigarayı bıraktıktan sonra ortaya çıkan yoksunluk belirtilerine dikkat
Prof. Dr. Esra Uzaslan sigarayı bıraktıktan sonra yaşanabilecek olumsuz durumları ve yapılması gerekenleri şöyle anlattı: “Sigarayı bırakmayı denerken bazı kişilerde huzursuzluk, uykusuzluk veya uykuya eğilim, gerginlik, dikkat dağınıklığı, sinirlilik, yorgunluk, titreme, baş ağrısı, kabızlık, mutsuzluk veya aşırı neşelenme, iştah artması, ağız kuruluğu ve ağız yaraları görülebilir. Sigara bırakma polikliniklerinden destek alan olgularda bu sorunların yönetimi öğretilir ve tedavi destekleri bu sorunların ortaya çıkmasını engelleyebilir. Yürüyüşe çıkmak, duş almak, spor yapmak, müzik dinlemek, hobilere zaman ayırmak, bitki çayları içmek, kafeinli içeceklerden uzak durmak faydalı olabilir. Kişi bırakma günlerinden sonraki birkaç hafta boyunca sigara içmediğinde sigara içme dürtüleri daha zayıf ve seyrek hale gelir ve daha kolay başa çıkılabilir. İlaç tedavileri sigara içme isteğini ve ani gelen dürtüleri azaltır ve ortadan kaldırır. Bu tedavilere ek olarak meşgul edecek etkinlikler, sigara içmeye teşvik edecek durumlardan kaçınma, egzersiz yapmak önerilen yöntemlerdir.”