Nöbetçi Eczaneler
Dünya Sağlık Örgütü’nün obeziteyi belirlemede kullandığı en yaygın yöntemlerden biri beden kitle indeksidir.(BKI).Beden kitle indeksi bireyin vücut ağırlığının (kg),boy uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=KG/M2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir.Sağlık riski oluşturacak boyutta yağ dokusunun anormal ya da aşırı bir şeklide birikimi diye de tanımlanabilirBeden kitle indeksi 25 ten yüksek çıkan bireyler fazla kilolu,30 dan yüksek çıkan bireyler ise obez olarak tanımlanır.Aslında obezite harcanandan fazla enerji alınması ile vücut yağ oranının normalin üstüne çıktığı aynı zamanda endokrin,metabolik ve davranışsal değişiklerin eşilk ettiği kompleks ve multifaktöriyel bir kronik hastalıktır.
Vücuda alınan enerji miktarı,yanlış beslenme alışkanlıkları,ev dışında beslenme ve buna bağlı olarak yağ ve şeker içeriği yüksek besinlerin alımı ile artar.Toplam enerji alımını azaltmak için bir çok obez öğün atlamaktadır.BU davranış açlık dürtüsünü tetikleyerek daha fazla besin alımına neden olmaktadır.Besinlerin termojenik etkisi artarsa ,bazal metabolizma hızı da artar. Bu da gün içinde besinlerin sık öğünler şeklinde tüketilmesiyle mümkündür.
Öğünler arasını uzun tutmakla meydana gelen uzun süreli açlıklar metabolizma hızını yavaşlatır.
Kahvaltı öğünü atlanılırsa vücut ağırlığının düşeceği zannedilmekle birlikte,yapılan çalışmalarda kahvaltıyı atlayanların daha geniş bir bel çevresine sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
FİZİKSEL ÇEVRE OBEZİTEYE ORTAM HAZIRLAR
Yetişkin bireylerde yapılan bir çalışmanın sonucunda sebze ve meyve tüketiminin obeziteye karşı koruyucu etkileri olduğu belirtilmiştir.
Günlük enerji harcamasını azaltan fiziksel etmenlerin başında,hayatı kolaylaştıran araçların kullanımının artması,çalışma koşullarının değişmesi,,teknolojinin ilerlemsiyle,bilgisayar,televizyon,dvd,player oyunlarının başında daha fazla vakit geçirilmesi gelir.Bunların yanında bireylerin boş zamanlarda fiziksel aktivite yapma oranları azalmıştır.Bu durum ise direk enerji harcamasını azaltmıştır.
OBEZOJENİK ÇEVRE:
Obezojenik çevre obeziteye ortam hazırlayan,katkısı olan çevre demektir.Obezojenik çevrede aslında bireylerin obezojenik davranışlar sergilediği de söylenebilir.Günümüzde sahip olunan çevre koşulları,enerji yoğunluğu fazla,besin değeri açısından fakir olan besinlerin tüketimini arttırmaktadır.Bu durum direk obezojenik çevreyi düşündürmektedir.
BESLENMEYE İLİŞKİN OBEZOJENİK ETMENLER:
Bu günün sağlıksız besinleri,ucuz,pratik,çabuk hazırlanabilir,lezzetli,yemesi kolay,iştah açıcı ve tatlandırılmış besinlerdir.Bu çevre şartları altında bireyler bu besinleri tüketmeye itilmektedir.Büyük porsiyon miktarları ve enerji yoğunluğunun artaması nedeniyle fast food tüketimi ağırlık kazanımını arttırmaktadır.
Fazla kilolu olma durumu kadın bireylerde çevre düzenlemesinin eksikliği ve trafik yoğunluğundan dolayı yürüyüşü güvensiz bulmaları ,erkeklerde ise kaldırım yollarının yetersiz bulmaları yapısal çevrenin yetişkin bireylerde fazla kilolu olma durumu ile ilişkisine bakılan bir çalışmada bulunmuştur.Böylece çevresel faktörlerin obez olma durumuyla ilişkisi ortaya konulmuştur.
Obezite beraberinde bir çok kronik hastalığı getirmekle birlikte,sağlığa ilişkin yaşam kalitesini düşürür.Diyabet,kalp ve damar hastalıkları,hipertansiyon bu hastalıkların başında gelir.Obezite eklem üzerine ek bir yük bindirerek harabiyete neden olur ve iskelet,kas sistemi sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yapar.Yükse tansiyon kalp hastalıklarını daha da arttrır.Vücut ağırlığındaki 1 kilogramlık düşüş,tansiyonda 1,2-1,6 gibi düşüş sağlar.
Obezlerin sık yaşadığı sorunlardan bir tanesi de uykudayken yaşadıkları solunum bozukluklarıdır.Uyku apnesi yaşayan kişi,ertesi gün yorgun uyanmaya,baş ağrılarına ses kısıklığına maruz kalır.Obez erkeklerde kolon rektum ve prostat kanseri riski daha fazladır.Obez kadınlarda ise göğüs,rahim,yumurtalık kanseri riski daha fazladır.
Obezojenik çevreye müdahale edildiğinde olumsuz beslenme alışkanlıkları değişebilmektedir.Obezitenin önlenmesi halk sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.